Positieve communicatie
Deze keer wil ik het hebben over positieve communicatie in de omgang met kinderen. We hebben allemaal wel herinneringen aan bepaalde mensen. Mensen die ons een verdiend compliment gaven, echt naar ons luisterden, ons negeerden of zelfs bekritiseerden als we ergens enthousiast over waren. Dit kan binnen het gezin zijn, maar ook op school of een andere sociale omgeving. Onze ervaringen worden vaak gekleurd door kleine gebeurtenissen. Zo kun je genieten van een prachtig concert of theaterstuk, maar vooral onthouden dat je buurvrouw telkens luidruchtig haar neus ophaalde. Ons brein vergeet neutrale momenten, onthoudt goede momenten, maar het zijn vooral de negatieve momenten die worden opgeslagen. Dat komt voort uit ons overlevingsinstinct. Ons brein is met name gericht op ons voortbestaan en negatieve ervaringen kunnen duiden op gevaar en krijgen dus veel aandacht. Er zijn veel kleine goede momenten nodig om van zaken als school, een relatie met een ander of het wonen in een gezin een positieve ervaring te maken De ratio schijnt zelf 5:1 te zijn, dat wil zeggen: er zijn 5 positieve momentjes nodig om 1 negatieve ‘op te heffen’.
Hoe kun je dit nu het best aanpakken? Uit onderzoek is gebleken dat het goed luisteren van groot belang is. Daar wil ik graag een nieuwe blog aan wijden, dus later daarover meer. Een ander element is het actief constructief reageren op een ander. Psycholoog Shelly Gable heeft zich daar veel mee beziggehouden, maar ook grondlegger van de Positieve Psychologie Martin Seligman, zie ook de link naar een video van hem over dit onderwerp, als je meer wilt weten.
Actief constructief reageren versterkt de onderlinge relatie en als het regelmatig gebeurt dan zijn er tal van positieve effecten: meer zelfwaardering, een groter geluksgevoel, meer motivatie en meer gevoel van controle. Genoeg redenen om te oefenen met deze vaardigheid lijkt me. We starten met goed luisteren wat er precies wordt gezegd en het bewust zijn van onze non-verbale communicatie. Dat wil zeggen: we maken oogcontact, hebben een geïnteresseerde lichaamshouding (een naar iemand toegebogen, open houding) en we hebben een glimlach, geen frons. Constructief reageren in tegenstelling tot destructief betekent dat we op een opbouwende, positieve manier reageren op de boodschap of vraag die we krijgen. Actief in plaats van passief reageren betekent dat we de ander iets teruggeven, zodat het gesprek of de actie kan doorgaan in plaats van dat het doodloopt. Binnen alle relaties is dit belangrijk, of het nu binnen het gezin is of binnen het klaslokaal of de kinderopvang.
Als kinderen bijv. een onjuist antwoord geven op een vraag die net hebt gesteld, dan zou je actief constructief kunnen reageren met : “je bent er al goed mee bezig, heb je ook bedacht dat je het op deze manier kunt bekijken? Probeer het nu zo eens.”
Passief constructief zou kunnen zijn: Probeer het nog eens!
Passief destructief: “iemand anders wel?”
Actief destructief: “nee, klopt echt niet, doe eens beter je best!”
In alle gevallen spelen de non-verbale signalen natuurlijk een grote rol. Onze houding, gezichtsuitdrukking en toon speken vaak boekdelen, dus het is van belang dat onze boodschap en lichaamstaal met elkaar overeen komen, anders zijn we niet geloofwaardig.
In het toegevoegde, zelfgemaakte (jaja dankzij mijn ‘growth mindset’, zie eerdere blog..) Doodle filmpje kun je nog een voorbeeld zien van de verschillende wijzen van reageren op een opmerking. Voor de duidelijkheid zijn ze wat gechargeerd en er bestaan natuurlijk vormen die er tussenin liggen, maar het gaat om de bewustwording van wat we doen en hoe we het doen. De manieren van reageren kun je gebruiken op allerlei momenten, als iemand blij of enthousiast een verhaal vertelt, maar ook als het iets verdrietigs/neutraals is of een vraag of antwoord op een vraag.
In de jaren die ik met kinderen werk, de verhalen van mijn eigen kinderen, maar ook in de herinneringen uit mijn eigen jeugd zijn tal van die momenten terug te vinden. Als volwassene denk je niet altijd aan hoeveel impact je kunt hebben met kleine acties. Mijn jongste denkt vol genegenheid terug aan de leraar die haar, na een voorgaand jaar waarin ze zich onzichtbaar voelde op school, regelmatig een knipoog, een duim omhoog of een schouderklopje gaf. Ik hoor regelmatig achteraf van moeders van kinderen waar ik mee heb gewerkt, dat hun zoon/dochter het zo leuk vond, omdat ze dachten dat ze nooit ergens goed in waren en nu ineens wel. Zelf weet ik nog precies de leraren en docenten die me het gevoel gaven dat ik iets kon, dat ik er toe deed, dat ik er mocht zijn voor de geest te halen, gewoon door de kleine dingen die ze deden. Graag wil ik zo’n persoon zijn voor een ander. Natuurlijk lukt dat niet altijd, de hele dag en iedere keer, want soms zijn we moe of met iets anders bezig. Als de intentie en het bewust mee bezig zijn er is, kan het al veel verschil maken. Het moet vooral echt zijn, niet fake, want dat hebben kinderen ook zo door. Maar er naar streven kan altijd, toch? Want hebben we niet allemaal van die herinneringen aan een ander?